جامعه شناسی جهان مجازی Sociology of virtual world

ماخذ: سایت جامعه شناسان جوان youngsociologists.com:

معرفی درسی دانشگاهی به نام جامعه شناسی جهان مجازی Sociology of virtual world:
جامعه شناسی جهان مجازی هم اکنون در برخی دانشگاه ها به صورت يك درس 2 واحدی اختياری برای دانشجويان علوم اجتماعی است که معمول ا پس از گذراندن دروس"مبانی جامعه شناسی" ارائه می گردد. جامعه شناسی اينترنت و جهان مجازی، يکی از حوزه های تخصصی جامعه شناختی است كه به پيدايش فهمِ مناسبی از دنيای مجازیِ در حال شکل گيری کمک نموده و در اين راستا مطالعه و بررسی موضوعاتی چون: واقعيت مجازی، جهان مجازی، مراحل رشد و توسعه جهان مجازی، رابطه جهان واقعی و مجازی، كاركردهای جهان مجازی، تاثيرات جهان مجازی برحوزه های مختلف زندگی روزمره و مشكلات و مسايل اجتماعی فرهنگیِ مرتبط با آن را در دستور كار دارد و البته، اين بررسی ها با تکيه بر مفاهيم، تئوری ها و روش های جامعه شناختی صورت می گيرد.

آنچه که جامعه شناسی اينترنت و جهان مجازی را ازحوزه های ديگر مثل روانشناسی اينترنت، اقتصاد اينترنت و يا ابعاد حقوقی اينترنت و جهان مجازی متمايز می سازد عبارت است از اين که: مطالعات و بررسی ها در اين حوزه عمدت اا با تکيه بر مفاهيم، نظريات، و روش های جامعه شناختی صورت می گيرد هر چند به تناسب ابعاد و مسايلِ تازه ای که دنيای مجازی در حيات بشر رقم زده است، به طور معمول؛ توسعه و تکميل دستگاه تحليلیِ موجود يک ضرورت حياتی به شمارمی آيد و چنين توسعه ای حداقل می تواند در دو مسير حرکت کند: یکی آنکه قابليتِ تئوری های جامعه شناختیِ موجود جهتِ تبيين مسايل و ابعاد دنيای مجازی مورد سنجش قرار گرفته نقاط قوت و ضعف آن ها در اين رابطه معلوم گردد، و دیگر آنکه بر اساس تحقيقات تجربی جديد فرضيه ها و تئوری های نوينی به منظور توضيح و تبيين مسايل مربوط به دنيای مجازی شکل گيرد. خوشبختانه گام هايی در اين مسير آغاز شده که می تواند نويدبخش مطالعات محققان و اساتيد در
داخل کشور باشد. 

مثلا تئوری "اعتماد اجتماعی زتومپکا" توسط هندرسون و گيلدينگ به سوی تبيين موضوع اعتماد در فضای اينترنتی توسعه داده شده است و يا تئوری "هرَم نیازهای مازلو" توسط جان سولر توسعه پيدا کرده تا بتواند علل استفاده افراد از فضای مجازی را تبيين نمايد. تئوری "حوزۀ عمومی هابرماس" نيز جهت تبيين برخی کارکردهای اجتماعی و سياسی فضای مجازی مورد توجه قرار گرفته است. يا تئوری "رضایت و خشنودی" توسط بسياری از محققان معاصر برای تحليل و بررسی علل و انگيزه های استفاده مردم از موبايل و اينترنت مورد بهره برداری قرارمی گيرد.

از سوی ديگر، مطالعات تجربی پيرامون دنيای مجازی می رود تا به تدريج فرضيه ها و تئوری های نوينی را درعلوم اجتماعی و رفتاری بوجود آورد، آن هم تئوری هايی که در گذشته وجود نداشته و کاملا ا مرتبط با مختصات دنيای مجازی هستند. از جمله اين نظريه ها، می توان به تئوری "عصر دوم رسانه ای" از مارک پوستر اشاره کرد که معرف ويژگی های اختصاصی و کارکردهای منحصر به فردِ فناوری های موبايل و اينترنت است. يا تئوری "شهروند مجازی" از جان کاتز که تصويری از تيپ اجتماعی شهروندان دنيای مجازی بدست می دهد. يا نظريه "فرهنگ سایبری" از شری ترکل که به تشريح خصوصيات و جزئياتِ هويت مجازی و آنلاين اشاره دارد. و يا تئوری "اجتماعات مجازی" ازهوارد رینگولد که به توضيح گروه ها واجتماعاتی می پردازد که فقط در شبکه اينترنت نطفه بندی شده اند.
و يا تئوری های "حضور مجازی" از جان سولر، دیوید یاکوبسون و ديگران، که به تفصيل نحوۀ احساس حضور افراد را در فضاهای آنلاين ومجازی به تصوير می کشد.

برخی عناوین درس جامعه شناسی جهان مجازی Sociology of virtual world:
- مفاهیم کلیدی (مجاز، واقعيت مجازی، فضای مجازی و...)
- هستی شناس ی جهان مجازی (نوع نگرش و جهان بينی نسبت به آن)
- نسبت اینترنت و جهان مجازی
- برخی موضوعات و محورهای عمده در جامعه شناسی جهان مجازی
- ساختار و مشخصات ساختاری جهان مجازی
- اجتماعات مجازی
- موقعیت مجازی و آنلاین
- هویت مجازی و آنلاین
- اینترنت، ازدواج و خانواده
- جرایم سایبری و اینترنتی
- اعتیاد به اینترنت و جهان مجازی
- تئوری های جامعه شناختی اینترنت و جهان مجازی